Het Paleis van Typografisch Metselwerk voert een urgente correspondentie met de Minister. Dit is de laatste van in totaal vier brieven.
Download de PDF van de door Jan van Toorn vormgegeven brief hier en deel deze! Lees de brief in het Engels hier.
Geachte minister,
Opnieuw reageert u zeer attent en heeft uw spoedige antwoord Het Paleis van Typografisch Metselwerk bereikt. U vraagt of het een probleem is dat het grafisch ontwerpen in feite gewoon meebeweegt in de richting die de wereld nou eenmaal onvermijdelijk op gaat. Wat is nou precies mis met die illustratieve, dienende rol die het speelt? U geeft aan dat er belangrijker problemen spelen. U heeft het over de boosheid van de kiezer, de kloof tussen burger en overheid, het afnemende vertrouwen en de samenleving die dreigt vast te lopen in steeds dieper verschanste stellingen.
Het is treffend dat u deze dingen benoemd! Laten dit nou net de problemen zijn die zich zo gemakkelijk terug laten leiden op die van bovenaf omarmde tone of voice die we terugzien in de communicatie van de publieke instellingen. Een taal die bestaat uit een mengeling van eenvormige directheid, retoriek van winnaars en verliezers en een versimpelde voorstelling die letterlijk niks meer aan de verbeelding overlaat. Ik denk dat u heeft onderschat hoe problematisch de neutrale façade is die de overheid om zich heen heeft laten bouwen.
Het museum is namelijk geen bedrijf, het theater geen BV, een onderzoeksinstelling of uitkeringsinstantie geen winstmaximaliserende machine en een ministerie geen winkel. De gladgestreken laag van public relations is misplaatst en heeft daardoor een averechts effect! De gecontroleerde visuele communicatie ontneemt het zicht op de onderliggende bedoelingen en verspeelt de mogelijkheid tot een dialoog. De burger kan geen begrip aflezen van het immer glimlachende gezicht van de publieke instanties, voelt zich niet serieus genomen en verliest er al snel het vertrouwen in. In het optimistische beeld van het zelfredzame individu ziet u de burger graag als mondig, assertief en maatschappelijk betrokken, een voorwaarde voor een gezonde democratie. Maar zoals ik u schreef hebben uw voorgangers het podium waar de zeggenschap kan worden vormgegeven uit handen gegeven.
Ik mag aannemen dat er op dit moment bij u een lampje is gaan branden. Ik kan u horen denken: waarom laten we ons nog langer leiden door angstige marketing- en communicatieafdelingen en huren we voor heel veel geld een ons naar de mond pratende ‘creatieve industrie’ in om lege kernwaarden als flexibiliteit en transparantie op een slaafse en homogene manier te laten illustreren? Waarom maken we niet juist gebruik van die vormende kwaliteit van het onafhankelijke ontwerpen, die eeuwenoude traditie om de werkelijkheid te verbeelden, om grip te krijgen op de chaos, om de maatschappelijke turbulentie een plek te geven en om met tekens, ornamenten en symbolen poezie en diversiteit in het publieke domein te toveren?
Grafisch ontwerpers moeten de speelruimte krijgen om abstracte denkpatronen met het alledaagse leven te verbinden. Zij moeten in staat worden gesteld om in hun ontwerpen de positie van de burger te betrekken, de complexiteit, zorgen en emoties zichtbaar te maken. Communicatie is geen franje, maar moet worden verbonden worden met een maatschappelijke dimensie. Het communicatieve repertoire moet worden verrijkt met kritiek, tegenspraak en ambiguiteit. U moet ervoor kiezen om de schoonheid, humor, ironie en meerstemmigheid hun werk te laten doen en het spel van beelden en tegenbeelden weer op gang brengen. Met deze hernieuwde souplesse van de sociale communicatie kan de samenleving zich losgraven uit haar stellingen en kan zij zich de publieke ruimte weer op een zinvolle manier toe-eigenen!
Komt u anders binnenkort eens langs in Het Paleis van Typografisch Metselwerk! Ik kan u een rondleiding geven langs alle fysieke, technische, culturele en filosofische aspecten van deze professie, voorbeelden laten zien van de geschiedenis, de grote voorgangers en de beginselen.
Ik kan u de weg wijzen naar hedendaagse vakbroeders die met hun talent en toverkunsten, experimenteerdrift en verbeelding de publieke zaak kunnen dienen. Maar wacht niet te lang, er is wel enige haast geboden!
Hoogachtend,
De beheerder van Het Paleis van Typografisch Metselwerk
